De tafel afruimen

De feestdagen zijn inmiddels weer achter de rug en de decemberstress daarmee ook. Hoewel de dagen soms vol waren, heb ik er gelukkig van kunnen genieten en is het nu weer thuis de draad oppakken. Ook weer de draad van het schrijven van blogs. Het idee voor deze blog ontstond al wel tijdens de feestdagen. Gezelligheid rond kerst en oud & nieuw vindt veel plaats rondom het eten en een aantal keer liep ik daardoor aan tegen iets waar ik wel vaker tegenaan kan lopen, namelijk: de tafel afruimen. Dat lijkt zo op het eerste gezicht wellicht een klein ding, dat vaak ook zo in de bewoording lijkt: ‘willen jullie even de tafel afruimen?’ Of soms beginnen mensen gewoon, omdat het een normaal taakje is, maar voor mij is dat anders. Ik weet niet waar te beginnen. Dan heb ik het in dit geval wel specifiek over een uitgebreide(re) maaltijd met meer personen, dus niet de doordeweekse pasta waarbij er slechts een pan en wat borden en bestek opgeruimd hoeven te worden. Zolang er niet allerlei extra dingen zoals potjes, halfvolle glazen, verpakkingen en etensresten op tafel staan, is het nog redelijk overzichtelijk en heb ik genoeg ruimte in mijn hoofd om de kleine chaos te ordenen.

Maar dan …

… dan wordt het opeens heel anders als je gaat gourmetten, of als de tafel vol staat met verschillende schalen eten die niet allemaal helemaal op gaan, als je met een uitgebreide lunch 10 soorten beleg op tafel hebt staan zonder deksel of verpakking, als er allerlei dingen op tafel liggen waarvan je niet weet waar je het moet laten.

Zo gingen wij vlak voor kerst gourmetten met een vriend - wat ik overigens alleen leuk vind met ongeveer max. 4 mensen, anders wordt het mij te chaotisch. Dat viel nu dus wel mee. Het opruimen daarentegen, dat is een ander verhaal. Ik zag de tafel vol met allerlei verschillende dingen: een vies gourmetstel, vieze houten spatels, vieze pannetjes, bakjes met nog restjes groenten, een fles met nog een bodempje pannenkoekenbeslag, een bakje met een restje geklutst ei, een vies bakkwastje om de olie op de grillplaat te smeren en zo vergeet ik waarschijnlijk nog wel een paar dingen. Er ontstond een error in mijn hoofd, waardoor ik geen idee had wat ik moest doen, waar ik moest beginnen. Aan de ene kant kon ik wel zien wat er allemaal moest gebeuren, maar tegelijk kon ik dat niet goed ordenen of prioriteren, waardoor ik blokkeer in mijn handelen (voor de kenners: een typisch voorbeeld van problemen met executieve functies).

In dit concrete geval vroeg ik maar gewoon aan mijn man: ‘wat moet ik doen?’ Hij snapt gelukkig mijn error en schat in dat het waarschijnlijk sneller en efficiënter gaat als hij het zelf doet, dus mocht ik mij ontfermen over het opruimen van de woonkamer. Op andere plekken dan thuis kan het nog wel eens ingewikkeld zijn om te laten merken dat ik de tafel afruimen lastig vind. Zeker als ik ergens ben waarbij ik niet weet waar alle spullen horen. Misschien is het een soort schaamte die ik voel dat ik niet als een zelfstandige volwassene eventjes iets kan doen wat in de maatschappij zo’n simpele taak lijkt.

Losse projectjes

Dat ik problemen kan hebben met iets simpels als het afruimen van de tafel realiseerde ik mij ongeveer een jaar geleden, toen ik een aflevering van de podcast ‘Geef me de 5 bij Autisme’ luisterde. De aflevering gaat eigenlijk over moederen met autisme, maar een van de voorbeelden ging over het dekken van de tafel en hoe dit niet altijd even vanzelfsprekend ‘simpel’ is. Daar waar iemand gewoon even een tafel gaat dekken, gaat bij mij (en ook bij diegene in de podcast) alles stap voor stap. Wat anderen waarschijnlijk onbewust doen, wat voor anderen vaak geautomatiseerd is, gaat voor mij heel bewust. Ieder stap die ik moet doorlopen bij het dekken – en dus ook afruimen – van de tafel is een project op zichzelf. Het geheel van het dekken of afruimen van de tafel is daardoor een volle projectmap. Iedere handeling, zoals het pakken van bestek, is een project op zich en neemt ook op die manier heel veel denkruimte in beslag. Klein voorbeeldje in het geval van bestek: welk bestek? Wat als er meerdere soorten zijn? Wat als er te weinig in de la ligt? Moeten er nog extra lepeltjes of opscheplepels bij? Zo ja, wat voor soorten? Als er kinderen zijn met klein bestek: waar gaan die zitten? Nou ja, etcetera.

Slechts een voorbeeld

Eigenlijk is deze concrete moeite van het afruimen van de tafel waar ik tijdens de feestdagen weer bij stil werd gezet slechts een voorbeeld van de moeite met executieve functies. Daar kan ik op meer gebieden – bijvoorbeeld het huishouden – last van hebben. Toch is het denk ik waardevol om juist in te zoomen op dit soort voorbeelden. Ik kan ook wel een algemene blog schrijven over executieve functies, maar dan blijft het meer een onpersoonlijke theorie.

En mocht je mij toevallig een keer te eten hebben: geef mij vooral een los, overzichtelijk projectje bij het dekken of afruimen van de tafel. Het is geen onwil (oké ik heb niet altijd zin), maar vooral oprecht niet kunnen overzien wat ik moet doen.