Huishouden 1: een halve aanpak

Ik sta op het punt om van de bank op te staan om het huis op te ruimen. In een fractie van een seconde voel ik even mijn hoofd vol lopen van onoverzichtelijkheid. Ik probeer mezelf streng toe te spreken, even het knopje van autisme uit te zetten en te doen alsof mijn executieve functies uitsteken werken. Twee stemmen in mijn hoofd strijden. Een buitenstaander zou mij een aantal seconden roerloos en verbeten op het puntje van de bank zien zitten. Ik spreek mezelf vermanend toe dat ik ‘gewoon’ moet beginnen en niet zo moeilijk moet doen. In plaats daarvan begin ik in mijn hoofd deze blog te schrijven. Dit hele voorgaande stukje heb ik zelfs geschreven op het puntje van de bank. Dat vind ik altijd vervelend, dat ik precies kan bedenken in het moment wat het probleem is, dat het een geschikte situatie is voor een blog, maar dat ik die analyse niet om kan zetten in actie.

Goed, een paar minuten later sta ik dan toch in de keuken. Ik luister wat muziek voordat ik aan de slag ga. De hele keuken is wel even te veel voor het moment, dus ik maak het overzichtelijk voor mezelf: groenafval weggooien, vaatwasser inpakken en nog wat losse dingen op het aanrecht waar ik direct van weet wat ik ermee moet. Als ik daarmee klaar ben, ben ik maar half tevreden. Ik heb zichtbaar opgeruimd, maar het liefst zou ik alles spik en span willen hebben. Je zou dan denken: dan doe je dat toch gewoon? Dat denk ik zelf in ieder geval ook. Toch is dat niet haalbaar in het moment. Ik had daarvoor geen overzicht meer en had de beperkte ruimte in mijn hoofd ook nog nodig om de eettafel op te ruimen. In dit soort situaties werkt het eigenlijk het beste als iemand anders mij iedere keer kleine opdrachten geeft, zodat ik zelf geen orde in de chaos hoef te creëren.

Eenmaal bij de eettafel aangekomen weer even een korte error. Ik merk dat ik teveel dingen tegelijk bedenk die ik moet opruimen. Ik zie de troep en kan het even niet gestructureerd aanpakken. In een kort moment van opkomende stress weet ik mezelf weer toe te spreken. Ik probeer heel prominent in mijn hoofd naar voren te laten komen dat ik het stap voor stap aan moet pakken. Even een reset. Niet naar de troep kijken, maar mezelf nu de opdracht geven: gewoon een voorwerp van tafel pakken en het op de goede plek zetten. Niet direct aan alle andere dingen denken. En de troep rondom de tafel probeer ik ook nog even te negeren. Dit hele proces moet ik minstens drie keer doorlopen in mijn hoofd voordat het daadwerkelijk lukt om in actie te komen. Tafereel voor de buitenstaander: peinzend gezicht, verbeten weer misschien, met handen leunend op de tafel, in mezelf gekeerd. En heel langzaam kom ik dan in beweging. Intussen schrijf ik dit ook nog even op.

Zo bezien kost een simpel moment van opruimen best wel wat energie. Het resultaat is daarbij vaak ook maar half naar tevredenheid. Vanavond heb ik in de woonkamer, keuken en voorkamer opgeruimd, maar overal voor ongeveer driekwart. Dat maakt dat het geheel alsnog niet helemaal opgeruimd is, terwijl ik dat wel graag had gewild. Met als resultaat alsnog lichte teleurstelling. Misschien ben ik dan te streng voor mezelf, want ik heb wel degelijk wat gedaan (en daar voel ik mij gelukkig ook wel goed over), maar ik wil natuurlijk alles aan kant hebben. Alsof ik pas een verantwoordelijke en zelfstandige volwassene ben als ik mijn huishouden een beetje goed georganiseerd heb. En, wat ook meespeelt: een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd, en dat lijkt bijna één op één zo te zijn bij mij. Dus laat zich al raden hoe opgeruimd mijn hoofd meestal is als ik thuis ben.

De volgende ochtend schrijf ik deze alinea. Als ik alles terug lees, schaam ik mij een beetje. Dat wat in het moment voelt als heel ingewikkeld, lijkt op een later moment aanstellerij. Al weet ik dat dat het niet was. Achteraf denk ik vaak: waarom deed je zo moeilijk? Daarom twijfelde ik ook om deze blog te posten, omdat ik het grotendeels in het moment heb geschreven en bij het teruglezen dus denk: is dit niet een beetje overdreven allemaal? Maar ja, het eerlijke verhaal is natuurlijk dat dit wel is hoe het niet zelden bij mij gaat. De intensiteit kan uiteraard per moment heel erg verschillen, omdat het afhankelijk is van de situatie, bijvoorbeeld hoe moe ik ben, hoe ik in mijn vel zit, hoe de rest van de dag is geweest, verwachtingspatroon voor de rest van de avond, allemaal van dat soort dingen.

Ach, het geeft jullie in ieder geval weer wat leesvoer.